POWSTANIE WIELKOPOLSKIE

Franciszek Ratajczak zapisał się na kartach historii w sposób szczególny. Jako bohaterski powstaniec, został pierwszą ofiarą walki o odzyskanie wolności i granic Polski po okresie zaborów.

​

Urodził się we wsi Śniaty, około 20 km na wschód od Kościana. Rodzice wraz z dziećmi wcześnie wyjechali „za chlebem” do uprzemysłowionej Westfalii. Jako młody, bo 14-letni chłopak, podjął pracę w kopalni. Od 1910 roku aktywnie działał w strukturach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Do tej pozornie tylko sportowej organizacji zapisywali się świadomi patriotycznie Polacy, gdyż – oprócz ćwiczeń i doskonalenia kultury fizycznej – faktycznym celem „sokołów” było przygotowanie walki o wolną Polskę.

​

Jako poddany niemiecki, został powołany do odbycia służby wojskowej. Podczas I wojny światowej (1914-1918) walczył na froncie zachodnim. Przerzucony do Poznania, decyzją organizacji znalazł się w II kompanii Służby Straży i Bezpieczeństwa. Oddziały te zostały powołane przez Niemców w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się idei rewolucyjnych, tymczasem – paradoksalnie – sporą ich część stanowili Polacy, czekający na odpowiedni moment. Wyczerpanym zmaganiami wojennymi Niemcom coraz trudniej było utrzymać charakterystyczny dla nich porządek.

Punktem kulminacyjnym był przyjazd do Poznania wybitnego wirtuoza i kompozytora Ignacego Jana Paderewskiego. Dzień później, 27 grudnia 1918 roku, rozpoczęły się walki zbrojne, których konsekwencją był wybuch powstania. W zaistniałej sytuacji II kompania Franciszka Ratajczaka maszerowała pod Bazar, gdzie zatrzymał się Ignacy Jan Paderewski.

​

W momencie gdy kompania znajdowała się na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Ratajczaka i 27 Grudnia, rozległy się strzały z karabinu maszynowego. Ostrzał prowadzono z Prezydium Policji, mieszczącego się przy dzisiejszej ul. 3 Maja (obecnie budynek ten nie istnieje). Ciężko ranny Franciszek Ratajczak zmarł kilka godzin później w pobliskim szpitalu.

 

W rodzinnej wsi Śniaty przy ulicy nazwanej imieniem Franciszka Ratajczaka ustawiono głaz narzutowy z zamontowaną kamienną tablicą, przybliżającą sylwetkę patrona. W Kościanie przed Zespołem Szkół Ponadgimnazjalnych przy ul. Wielichowskiej 43a znajduje się pomnik patrona – Franciszka Ratajczaka.